Hoe herken je schurft? En wat is de beste behandeling? (2024)

Dit is een artikel uitSeksoa magazine,het online tijdschriftvoor professionals oversoa's en seksuele gezondheid. De artikelen worden geschreven door experts uit het werkveld.

Dit artikel verscheen in TvI (2022) en is met toestemming van de hoofdredactie geplaatst in Seksoa
magazine.

Publicatiedatum: 22 december 2022

Wat is scabiës en hoe behandel je het?

Scabiës (schurft) is een huidaandoening die wordt veroorzaakt door de mijt Sarcoptes scabiei (var.hominis). Scabiës is de laatste jaren in opmars in Nederland, voornamelijk onder jongeren en studenten. Het meest kenmerkende symptoom van scabiës is hevige jeuk, die met name ’s nachts aanwezig is. De klassieke vorm presenteert zich met een polymorf beeld van papels, papulopustels/vesikels, erythemateuze noduli/nodi, crustae, gangetjes en krabeffecten. De voorkeurslocaties zijn gebieden met een dun stratum corneum. In dit overzichtsartikel worden epidemiologie, symptomen, pathogenese en transmissie, differentiaaldiagnose, diagnostiek enbehandeling besproken.

Inleiding: wat is scabiës?

Scabiës (schurft) is een huidinfectie die wordt veroorzaakt door de mijt Sarcoptes scabiei (var. hominis). Wereldwijd zijn naar schatting 150-200 miljoen mensen aangedaan, met een geschatte incidentie van 565 miljoen in 2019.1,2Scabiës komt veel voor onder kansarme bevolkingsgroepen in lage- en middeninkomenslanden, vooral bij kinderen.3 Risicofactoren voor uitbraken zijn armoede, slechte hygiëne, overbevolking en seksueel contact. In landen met hoge inkomens komt scabiës relatief veel voor onder jongvolwassenen die veel onderlinge contacten hebben.4 Waarschijnlijk worden scabiësmijten via deze populatie geïntroduceerd in instellingen met kwetsbare populaties, zoals verpleeghuizen.

Ook worden soms uitbraken gemeld in asielzoekerscentra. 5 Scabiës is geassocieerd met bacteriële

superinfectie (impetigo) veroorzaakt door Staphylococcus aureus en/of Streptococcus pyogenes. Deze kunnen ernstige complicaties veroorzaken, zoals endocarditis en glomerulonefritis.

Uit cijfers van het NIVEL blijkt dat scabiës de laatste jaren in opmars is in Nederland. Het aantal huisartsconsulten is sinds 2011 vervijfvoudigd. Dit is voornamelijk te zien onder jongeren en studenten. Tijdens de COVID-19-pandemie zijn de aantallen sterk toegenomen, terwijl de incidentie van de meeste andere infectieziekten daalde.5 Hierbij kunnen de coronamaatregelen en verminderde toegang tot de zorg een rol gespeeld hebben, terwijl studenten elkaar waarschijnlijk juist meer binnenshuis opzochten. Mogelijke verklaringen zijn verder een groeiende populatie, verstedelijking, migratie, vluchtelingen, reizen en vergrijzing. Ook resistentie voor behandeling en het niet adequaat opvolgen van de behandeling worden genoemd in de literatuur. 6 Gezien de significante impact van scabiës, zowel medisch, economisch als psychologisch, werd de aandoening in 2017 toegevoegd aan de WHO-lijst van verwaarloosde tropische ziekten.

Symptomen

De periode tussen besmetting en de eerste ziekteverschijnselen bedraagt meestal 2-6 weken, maar bij een verminderde immuunstatus kan dit tot maanden duren en kan sprake zijn van atypische klachten. Bij een herbesmetting kan de jeuk al na 1-4 dagen ontstaan, omdat de overgevoeligheid

reeds bestaat.7 Het meest kenmerkende symptoom van scabiës is hevige jeuk, die ’s nachts het meest uitgesproken is. De klassieke vorm presenteert zich met een polymorf beeld van papels, papulopustels/vesikels, erythemateuze noduli/nodi, crustae, krabeffecten en gangetjes (zie Figuur 1). De voorkeurslocaties zijn gebieden met een dun stratum corneum zoals interdigitaal, de zijkanten

van de handen en voeten, polsen, plooien (axillair en inguinaal), navel, nates en genitaliën. De gangetjes zien eruit als smalle, gekronkelde, iets verheven lijnen. Aan het begin ervan kan de huid wat schilferen, aan de andere kant, waar de mijt zich bevindt, kan een papeltje of blaasje zichtbaar zijn. De hoofdhuid, nek en rug blijven vaak gespaard, behalve bij kinderen, ouderen, immuungecompromitteerden en ook na langdurige behandeling met lokale corticosteroïden. Bij ouderen worden gangetjes vaker op de voetzolen gezien en kan een eczeem- of prurigobeeld

met excoriaties op de voorgrond staan. Jonge kinderen ontwikkelen meestal weinig excoriaties, doordat zij nog niet goed kunnen krabben. Scabiës crustosa (of norvegica) is een vergevorderd stadium, waarbij in plaats van enkele (10-15) miljoenen mijten kunnen voorkomen op het lichaam (zie Figuur 2). Hierbij ontstaan hyperkeratotische plaques diffuus of lokaal op de romp, de handpalmen, voetzolen en soms onder de vingernagels. Het komt vooral voor bij immuungecompromitteerden, patiënten met bewegingsbeperkingen en ouderen. Zij ervaren minder

of soms helemaal geen jeuk. Een ander subtype is de bulleuze scabiës, hierbij ontstaan subepidermale blaren, waardoor het op een bulleus pemfigoïd kan lijken.3

Pathogenese en transmissie

De scabiësmijt heeft een ovaal, vrijwel wit tot bruin gekleurd lichaam met een platte onder- en bovenkant en 8 poten. De levenscyclus van ei tot volwassen mijt staat weergegeven in Figuur 3.

Het gangetje wordt door het volwassen vrouwtje gegraven en bevindt zich tussen het stratum corneum en stratum granulosum van de huid. Het vrouwtje graaft 0,5-5 mm per dag en een gangetje wordt maximaal 15 mm lang. De mijten lopen in alle ontwikkelstadia over het menselijk lichaam, behalve het vrouwtje in het legstadium; zij bevindt zich in het gangetje.7 Onder de beste omstandigheden ontwikkelt uiteindelijk 10% van de eitjes zich tot een volwassen mijt.

Bij klassieke scabiës heeft de patiënt ongeveer 10-15 mijten verspreid over het lichaam. Besmetting vindt plaats door langdurig huid-huidcontact (>15 min); huisgenoten hebben het grootste risico besmet te raken. Overdracht kan ook plaatsvinden via kleding of beddengoed, maar men veronderstelt dat dit zeldzaam is.

Bij scabiës crustosa is sprake van een hoge graad van besmettelijkheid en kan zelfs aerogene besmetting via huidschilfers plaatsvinden.8 De mijt kan bij kamertemperatuur 24-36 uur buiten de gastheer leven en is zonder contact met mensen binnen 3 dagen dood. Bij hoge luchtvochtigheiden lage temperaturen (12 °C) kan een mijt tot 7 dagen overleven. Ook wordt aangenomen dat bij scabiës crustosa de kans op een nog levende mijt na 7 dagen nog bestaat. Andersom, 10 minuten bij minimaal 60 °C (bijvoorbeeld in een wasmachine) doodt de mijt, net als bevriezing tot -18°C.7

In huizen of instellingen met een lage luchtvochtigheid zou reiniging niet nodig hoeven zijn en zou het luchten van beddengoed en kleding gedurende 3 dagen op kamertemperatuur voldoende moeten zijn om de mijten te doden. 9 Extra maatregelen zijn dan alleen noodzakelijk bij scabiës crustosa.10 De LCI-richtlijn adviseert echter vooralsnog dat de was- en luchtvoorschriften uitgevoerd dienen te worden na iedere eerste en laatste behandeling.7,11 Omdat de behandeling vaak faalt (helemaal in het geval van een groepsbehandeling) lijkt het voorlopig verstandig dit advies aan te houden.

Immunologie

Jeuk en huiduitslag ontstaan door een type 1- en type 4- allergische reactie tegen de scabiësmijt en de uitwerpselen die de mijten uitscheiden in de huid.4,12 Jeuk wordt veroorzaakt door verschillende mechanismen, waaronder de activatie van ‘Toll-like’-receptoren 3, 4, 7, die tot expressie

komen op primair sensibele neuronen, de activatie van ‘protease-activated’ receptor 2 en een directe actie op keratinocyten die leidt tot activatie van pruritusreceptoren.12 Daarnaast wordt de jeuk verklaard door activatie van het complementsysteem, dat mestcellen stimuleert en zorgt

voor het vrijgeven van histamine, tryptase en TNF-α. Macrofa*genactivatie leidt tot de productie van prostaglandinen en leukotriënen die de jeuk versterken. Bij klassieke scabiës ziet men een gemengde Th1-en Th2-immuunrespons Bij scabiës crustosa is de Th2-allergische respons meer uitgesproken.13,14

Diagnostiek

De diagnose is gebaseerd op het klassieke beeld van intense (nachtelijke) jeuk, jeuk bij huisgenoten gecombineerd met typische huidafwijkingen op de voorkeursplekken, en aanvullende bevindingen bij dermatoscopie (‘delta sign’, zie Figuur 4) en microscopisch onderzoek.4 De International Alliance for the Control of Scabies (IACS) heeft consensuscriteria ontwikkeld met de Delphi-methode.15 DeIACS introduceert 3 categorieën scabiës: (1) bevestigde scabiës, (2) klinische scabiës en (3) mogelijke scabiës (zie Tabel 1).

De diagnose kan worden bevestigd met directe microscopie (kaliumhydroxide 20%-preparaat) van een huidschraapsel van een gangetje. Dit kan direct tijdens het consult op de polikliniek worden uitgevoerd. Aan het einde van het gangetje bevindt zich de mijt, ook bevinden in het gangetje de eitjes. De betrouwbaarheid is echter geheel afhankelijk van de ervaring van de uitvoerder. Onder goede omstandigheden met getraind personeel zou de sensitiviteit ongeveer 91% en de specificiteit ongeveer 85% moeten zijn.16 Een veelgemaakte fout is dat een huidschraapsel wordt gemaakt van een jeukende papel en niet van een gangetje.17 In atypische gevallen kan een biopt nodig zijn, Figuur 5 toont het histopathologisch onderzoek van een mijt gelegen in het stratum corneum van de epidermis. Doordat de mijt zich zo oppervlakkig in de huid bevindt, is het mogelijk om de mijt uit zo’n gangetje te schrapen. Bloedonderzoek is bij de diagnostiek van klassieke scabiës niet bijdragend, maar met name bij scabiës crustosa kan perifere eosinofilie en een verhoogde IgE-waarde gezien worden.10,18

Recentelijk zijn diverse veelbelovende ELISA-serologische testen ontwikkeld voor de detectie van scabiësmijtantistoffen (bijvoorbeeld IgM, IgE of IgG). Verder onderzoek is nodig, omdat kruisreactiviteit tussen scabiës-antigenen en huisstofmijtantigenen de sensitiviteit van ELISA-testen beïnvloedt. 3,9 Sinds 2015 is er ook een PCR-test (op huidschraapsel) beschikbaar, die met een sensitiviteit van richting 80% en specificiteit van 100% DNA-‘deoxyribonucleic acid’ van mijten kan aantonen. Na behandeling blijft de PCR maximaal 4 weken positief (in de praktijk is dit max 2 weken).19 Een mogelijke toepassing van PCR is door beddengoed van patiënten (in verpleeghuissetting) te bemonsteren. Een bijkomend voordeel is dat de stam of de mijt getypeerd kan worden om transmissieroutes en uitbraken te determineren. 20 Een nadeel is dat mijten-DNA mogelijk weken na hun dood aantoonbaar is.

Symptomen kunnen heel subtiel zijn, waardoor een infectie moeilijk te diagnosticeren is. Het niet kunnen aantonen van mijten of eitjes sluit een infectie nooit uit.4 Een retrospectieve studie in de derde lijn heeft bij 20% van de patiënten met de diagnose pruritus sine materia alsnog mijten gevonden en bij 52% van de patiënten met een negatieve uitslag van het microscopisch onderzoek alsnog complete remissie bereikt na een behandeling tegen scabiës.21 Bij persisterende klachten is het zinvol de patiënt terug te zien en de diagnostiek te herhalen.

Differentiaaldiagnose

Constitutioneel eczeem kan ook nachtelijke jeuk veroorzaken. Bij scabiës worden vaker excoriaties gezien en juist minder vaak lichenificatie.4 De belangrijkste differentiaaldiagnose voor scabiës bij volwassenen, bij kinderen en voor scabiës crustosa staat weergegeven in Tabel 2.

Behandeling

In Nederland zijn momenteel 3 behandelopties: ivermectine oraal, permetrine 5%-crème en benzylbenzoaat-smeersel 25%. Sinds februari 2022 is het advies in de LCI-richtlijn aangepast: een orale behandeling met ivermectine op dag 1 en 8 is equivalent aan permetrine-crème op dag 1 en 8,en ivermectine mag ook offlabel voorgeschreven worden bij jongere kinderen met een gewicht vanaf 4 kg.22 Ivermectine is mijtdodend maar geen ovicide, het is effectief (>95% na eenmalige dosis), gebruiksvriendelijk en veroorzaakt weinig bijwerkingen. In endemische setting, vluchtelingenkampen of verpleeghuizen wordt het middel ook voor ‘mass drug administration gebruikt’.10,23 Het wordt niet geadviseerd gedurende de zwangerschap. Ervaringen bij het geven van borstvoeding zijn beperkt, maar bij eenmalig gebruik zijn weinig nadelige effecten te verwachten. Ivermectine is per 1 oktober jl. opgenomen in het Geneesmiddelenvergoedingssysteem voor de behandeling van scabiës.

Permetine-crème is een ovicide, maar toch wordt ook bij dit middel herhaling van de behandeling geadviseerd, omdat fouten in aanbrenging kunnen optreden. Het kan huidirritatie geven, maar is wel geschikt tijdens zwangerschap, borstvoeding en bij kinderen met een gewicht vanaf 4 kg. Belangrijk tijdens de behandeling is dat de nagels geknipt worden en na toiletgang bijgesmeerd wordt. Voor immuungecompromitteerden of bij scabiës crustosa wordt een combinatiebehandeling geadviseerd met zowel ivermectine oraal en permetrine-crème lokaal op dag 1 en 8. In de praktijk wordt deze combinatie ook gebruikt bij frequente recidieven.

Benzylbenzoaat-smeersel 25% is een mijtdodend middel, maar geen ovicide. De doseringsadviezen variëren, maar meestal wordt aangehouden om het op dag 1 en 2 aan te brengen zonder tussendoor de huid te wassen, en op dag 8 en 9 opnieuw 2 keer te behandelen met een tussenpoos van 24 uur. Het mag gebruikt worden tijdens de zwangerschap, borstvoeding en bij zuigelingen met een gewicht lichter dan 4 kg.7,22,24 Behandeloverwegingen zijn de voorkeur van de patiënt, lage therapietrouw, uitvoerbaarheid (bijvoorbeeld door fysieke beperkingen) of eerder therapiefalen.

Bij een groepsbehandeling volstaat een eenmalige, gelijktijdige behandeling met permetrine 5% of ivermectine 200 μg/ kg per os voor de mensen zonder klachten. Bij een groepsbehandeling van personen met klachten is het advies om iedereen gelijktijdig op dag 1 en dag 8 te behandelenmet permetrine 5%-crème of ivermectine.

Bij elk type behandeling is het absoluut nodig dat alle leden van een gezin en nauwe contacten (gedefinieerd als >15 minuten huid-huidcontact) meebehandeld worden en hygiënemaatregelen uitvoeren. Alle kleding die 3 dagen voor de behandeling gedragen is, moet gewassen worden(minimaal 60 ⁰C), net als handdoeken en het beddengoed. Kleding die niet gewassen kan worden, moet ten minste 3 dagen in een afgesloten plastic zak binnen op kamertemperatuur worden

Post-scabiësjeuk

Bij alle middelen zijn 12 uur na de behandeling van klassieke scabiës de mijten gedood. Direct na de start van de behandeling neemt de jeuk toe door het uiteenvallen van de mijten en daardoor een toename van de allergische reactie. De jeuk kan nog enkele weken aanhouden, maar er mogen geen nieuwe huidafwijkingen ontstaan en het mag niet toenemen. Antihistaminica, mentholpoeder en emolliens kunnen verlichting geven rondom de behandeling. De diagnose ‘recidief’ wordt vaak ten onrechte gesteld op basis van jeuk die nog enkele weken na de behandeling aanhoudt. Eventueel kunnen topicale corticosteroïden worden gebruikt.7 Bij scabiës crustosa is controle 4-6 wekenna de behandeling onder begeleiding van een dermatoloog nodig om genezing vast te stellen.

Nieuwe behandelopties

Moxidectine is een nieuw, veelbelovend middel met een betere retentie in de huid en een veel langere halfwaardetijd dan ivermectine. Dit kan betekenen dat een enkele dosis al voldoende is. Ook lijkt het erop dat het langer beschermt tegen een herbesmetting.25,26

Alternatieven zijn insectgroeiregulatoren zoals fluazuron oraal. Dit blokkeert de synthese van chitine, een belangrijk onderdeel van het exoskelet van geleedpotigen. Het voorkomt de groei van nieuwe larven in de eieren, maar heeft geen effect op volwassen mijten. In combinatie met traditionele behandeling kan dit een verbeterde werkzaamheid bieden en bijvoorbeeld een tweede dosis ivermectine overbodig maken. Fluralaner is een neurotoxische chemische stof: een eenmalige

dosis is effectief voor scabiës bij honden en recente data tonen aan dat het even effectief is als een eenmalige dosis ivermectine. Afoxolaner, een chemische stof uit dezelfde groep, is effectief bewezen in een varkensmodel.27 Spinosad, een insecticide, is in een recent artikel nog beschreven alsalternatieve topicale behandeling en is reeds geregistreerd door de FDA in de Verenigde Staten.28

Een vaccin tegen scabiës zou effectief kunnen zijn, maar er is meer onderzoek nodig om de interactie tussen de scabiësmijt en het immuunsysteem beter te begrijpen. De verwachting is dat dit nog jaren zal duren. Wel is er al een anti-mijtvaccin getest in diermodellen, zoals konijnen enmuizen.3,10,29

Therapiefalen

Therapiefalen komt geregeld voor: getallen die worden genoemd liggen tussen 27-53%.30 De GGD is de groepsbehandelaar, zij adviseert een instelling/groep of bedrijfsarts hoe te handelen en bij schrijnende individuele recidiverende casuïstiek kan overlegd worden om samen te werken. Patiënten kunnen psychisch ontsporen bij herhaald therapiefalen.

Mogelijke oorzaken van therapiefalen kunnen zijn:

• De behandeling is niet adequaat uitgevoerd, bijvoorbeeld niet herhaald na 7 dagen, of enkels, interdigitale en sacrale gebieden zijn niet goed ingesmeerd (of niet herhaald na toiletbezoek)
• Nagels zijn niet geknipt of niet goed ingesmeerd
• Hygiënemaatregelen zijn niet voldoende of onvolledig uitgevoerd, waarbij een besmettingsbron aanwezig blijft
• De directe omgeving is niet meebehandeld of het is niet gelijktijdig gebeurd, waardoor een pingpongeffect optreedt
• Bij kwetsbare ouderen of kinderen jonger dan 4 jaar zijn gelaat en haren niet meebehandeld
• Patiënten met weinig mobiliteit (kunnen zich niet goed insmeren)
• Gebruik van immuunsuppressiva of topicale steroïden.30-33

Om deze redenen is voorlichting op maat bij een groepsbehandeling essentieel, zodat alle vragen gesteld kunnen worden en men zich committeert aan de behandeling en de hygiënemaatregelen.

Resistentie

Resistentie tegen permetrine en ivermectine is regelmatig gesuggereerd en er bestaan verschillende mogelijke mechanismen. Behandelfalen bij permetrine is beschreven terwijl andere topische behandelingen wel effectief waren. In deze studie kan echter gebrek aan motivatie van de patiënt voor bias gezorgd hebben.34 Ook is in vitro een duidelijk effect van permetrine beschreven bij een patiëntengroep met persisterende klachten ondanks behandeling, wat juist pleit tegen resistentie.35 Het is onbekend hoe frequent eventuele resistentie voorkomt en hoe klinisch relevant deze mutaties zijn, omdat op dit moment geen resistentiebepalingen gedaan worden. Wel zijn er plannen om dit via PCR-testen te onderzoeken. Het algemene advies luidt om bij een verdenking op resistentie te overleggen met de GGD, zodat een alternatieve behandelstrategie overwogen kan worden.12,29

Meldingsplicht

Tot 1999 was er een aangifteplicht voor iedere scabiëspatiënt. Sinds 2008 geldt een meldingsplicht voor scabiës crustosa en scabiës in instellingen op basis van artikel 26 van de Wet publieke gezondheid en MUIZ (Meldpunt Uitbraken Infectieziekten & BRMO). Dit soort meldingen wordt gedaan bij de GGD-afdeling Infectieziekten. In de context van artikel 26 zijn meldingsplichtig: 1 of meerdere gevallen met de diagnose of de verdenking in instellingen voor kwetsbare personen.7 Het is daarom van belang om te vragen naar het beroep van uw patiënt.

Bronnen

1. Tsoi SK, Lake SJ, Thean LJ, et al. Estimation of scabies prevalence using simplified criteria and mapping procedures in three Pacific and southeast Asian countries. BMC Public Health 2021;21:2060.
2. Chung SD, Wang KH, Huang CC,et al. Scabies increased the risk of chronic kidney disease: a 5-year follow-up study. J Eur Acad Dermatol Venereol 2014;28:286-92.
3. Talaga-Cwiertnia K. Sarcoptes infestation. what is already known, and what is new about scabies at the beginning of the third decade of the 21st century? Pathogens 2021;10:868.
4. Stander S, Stander S. Itch in scabies – What do we know? Front Med (Lausanne) 2021;8:628392.
5. Harmans L. De huisarts ziet steeds vaker scabiës. Ned Tijdschr Geneeskd 2022;166:C5053.
6. Simonart T, Lam Hoai XL, De Maertelaer V. Epidemiologic evolution of common cutaneous infestations and arthropod bites: a Google trends analysis. JAAD Int 2021;5:69-75.
7. LCI-richtlijn Scabiës. Te raadplegen via: https://lci.rivm.nl/richtlijnen/scabies 
8. Gilson RL, Crane JS. Scabies. Treasure Island: StatPearls Publishing; 2022.
9. Arlian LG, Morgan MS. A review of Sarcoptes scabiei: past, present and future. Parasit Vectors 2017;10:297
10. Chandler DJ, Fuller LC. A review of scabies: an infestation more than skin deep. Dermatology 2019;235:79-90.
11. Salavastru CM, Chosidow O, Boffa MJ, et al. European guideline for the management of scabies. J Eur Acad Dermatol Venereol 2017;31:1248-53.
12. Arora P, Rudnicka L, Sar-Pomian M, et al. Scabies: a comprehensive review and current perspectives. Dermatol Ther 2020;33:e13746.
13. Bernigaud C, Fischer K, Chosidow O. The management of scabies in the 21st century: past, advances and potentials. Acta Derm Venereol 2020;100:adv00112.
14. Bhat SA, Mounsey KE, Liu X, et al. Host immune responses to the itch mite, Sarcoptes scabiei, in humans. Parasit Vectors 2017;10:385.
15. Engelman D, Yoshizumi J, Hay RJ, et al. The 2020 International Alliance for the Control of Scabies consensus criteria for the diagnosis of scabies. Br J Dermatol 2020;183:808-20.
16. Leung V, Miller M. Detection of scabies: a systematic review of diagnostic methods. Can J Infect Dis Med Microbiol 2011;22:143-6.
17. Paul D, Papier A. Scabies: refine your exam, avoid these diagnostic pitfalls. J Fam Pract 2020;69:10-7.
18. Karson C, Mannem S, Morin L, et al. Crusted scabies infection in the setting of chronic steroid and omalizumab use. Cureus 2021;13:e16490.
19. Delaunay P, Herisse AL, Hasseine L, et al. Scabies polymerase chain reaction with standardized dry swab sampling: an easy tool for cluster diagnosis of human scabies. Br J Dermatol 2020;182:197-201.
20. Tjon-Kon-Fat R, Peckeu L, Hahne S, et al. Short report: the potential of PCR on skin flakes from bed linens for diagnosis of scabies in an outbreak. PLoS Negl Trop Dis 2021;15:e0009485.
21. Veraldi S, Schianchi R, Benzecry V, et al. Pruritus sine materia? Scabies! Dermatol Online J 2020;26:13030/qt1th257mr.
22. Rosumeck S, Nast A, Dressler C. Evaluation of ivermectin vs permethrin for treating scabies-summary of a Cochrane Review. JAMA Dermatol. 2019;155:730-2.
23. Romani L, Whitfeld MJ, Koroivueta J, et al. Mass drug administration for scabies - 2 years of follow-up. N Engl J Med 2019;381:186-7.
24. Leung AK, Lam JM, Leong KF. Scabies: a neglected global disease. Curr Pediatr Rev 2020;16:33-42.
25. Bernigaud C, Fang F, Fischer K, et al. Efficacy and pharmaco*kinetics evaluation of a single oral dose of afoxolaner against Sarcoptes scabiei in the porcine scabies model for human infestation. Antimicrob Agents Chemother 2018;62:e02334-17.
26. Sharaf M, Antonios S, Mina S,et al. The scabicide effect of moxidectin in vitro and in experimental animals: parasitological, histopathological and immunological evaluation. Exp Parasitol 2020;217:107961.
27. Pasay C, Rothwell J, Mounsey K, et al. An exploratory study to assess the activity of the acarine growth inhibitor, fluazuron, against Sarcoptes scabei infestation in pigs. Parasit Vectors 2012;5:40.
28. Seiler JC, Keech RC, Aker JL, et al. Spinosad at 0.9% in the treatment of scabies: efficacy results from 2 multicenter, randomized, double-blind, vehicle-controlled studies. J Am Acad Dermatol 2022;86:97-103.
29. Khalil S, Abbas O, Kibbi AG, et al. Scabies in the age of increasing drug resistance. PLoS Negl Trop Dis 2017;11:e0005920.
30. Lee SK, Kim JH, Kim MS, et al. Risk factors for scabies treatment resistance: a retrospective cohort study. J Eur Acad Dermatol Venereol 2022;36:126-32.
31. Aussy A, Houivet E, Hebert V, et al. Risk factors for treatment failure in scabies: a cohort study. Br J Dermatol 2019;180:888-93.
32. Williams C, Fuller LC. Why does scabies treatment fail? Br J Dermatol 2019;180:710-1.
33. Nemecek R, Stockbauer A, Lexa M, et al. Application errors associated with topical treatment of scabies: an observational study. J Dtsch Dermatol Ges 2020;18:554-9.
34. Balestri R, Magnano M, Infusino SD, et al. Scabies is becoming less sensitive to permethrin therapy. J Eur Acad Dermatol Venereol 2021;35:e889-91.
35. Yurekli A. Is there a really resistance to scabies treatment with permethrin? In vitro killing activity of permethrin on Sarcoptes scabiei from patients with resistant scabies. Dermatol Ther 2022;35:e15260.

Over de auteurs

• Nadia Rbia, aios dermatologie (Erasmus MC, Rotterdam)
• Marlous Grijsen, dermatoloog en postdoc-research fellow (Centre for Tropical Medicine and Global Health, Nuffield Department of Medicine, University of Oxford, Jakarta, Indonesië)
• Marie-Christine Trompenaars, arts M+G infectieziektebestrijding (GGD Rotterdam-Rijnmond)
• Ewout Fanoy, arts M+G infectieziektebestrijding (GGD Amsterdam)
• Rosa Joosten, arts M+G infectieziektebestrijding (RIVM)
• Colette van Hees, dermatoloog (Erasmus MC, Rotterdam)

Meer artikelen lezen in Seksoa magazine

Seksoa magazine is het online tijdschrift voor en door professionals over soa's en seksuele gezondheid. Alle artikelen zijn geschreven door diverse experts uit de soa- en hiv-zorg.

Bekijk alle artikelen

De inhoud van dit artikel is gereviewd door 2 leden van de redactieraad van Seksoa magazine met als hoofdredacteur Hanna Bos, arts infectieziektebestrijding bij Soa Aids Nederland.